De Vakantietotaalclub

De coronavirus-pandemie is nog niet voorbij, maar om verdere schade aan de economie te voorkomen laten sommige landen weer toeristen toe.

De coronavirus-pandemie heerst nog volop in landen als de VS, Duitsland en Frankrijk, terwijl andere landen zijn teruggekeerd naar een gedeeltelijke of algehele lockdown om de verspreiding van het virus tot staan te brengen. Het ziet er naar uit dat de winter in dat opzicht een zware tijd wordt, maar sommige landen beginnen weer toeristen toe te laten uit landen die door de tweede golf van de pandemie hard zijn getroffen. Waarom?

Net als Amerikaanse restaurants en bars die ondanks de wederopleving van de pandemie weer eten en drinken serveren, hebben veel toeristische landen (bijvoorbeeld Egypte en Costa Rica) duidelijk gemaakt dat het blijvend weren van toeristen economisch niet is vol te houden. “De sluiting van het toerisme heeft enorme gevolgen gehad voor de economieën van veel landen,” zegt Steve Carvell, professor aan de School of Hotel Administration van de Cornell University. “Ze hebben niet de luxe om een heel seizoen aan inkomsten over te slaan.”

Voor alle landen is het een grote uitdaging om een balans te vinden tussen het beschermen van mensenlevens en het vinden van manieren om toeristen met euro’s en dollars aan te trekken. Hieronder zetten we op een rijtje hoe populaire bestemmingen voor toeristen naar een evenwicht tussen de risico’s en de inkomsten zoeken.

Toeristische economieën

Volgens de World Travel & Tourism Council werkten er in 2019 wereldwijd 330 miljoen mensen in het toerisme, oftewel één op de tien werkenden in de wereld. De organisatie schat dat circa 121 miljoen van deze banen als gevolg van de pandemie verloren kunnen gaan. In toeristische regio’s als het Caraïbisch gebied, waar deze sector goed is voor zo’n veertien procent van het bbp, komt de klap van de lockdowns extra hard aan. “In het overgrote deel van het Caraïbisch gebied komen tachtig tot negentig procent van de bezoekers uit Noord-Amerika,” zegt Carvell. “Deze landen kunnen niet anders dan hun grenzen weer openen.”

De economische voordelen van het openstellen van de grenzen is duidelijk, maar het beleid erachter is niet altijd overzichtelijk. “De besluiten worden door de verschillende regeringen genomen,” zegt John Spence, bestuursvoorzitter van touroperator Scott Dunn USA. “Je zou zeggen dat het berust op wetenschappelijke adviezen, maar ze worden allemaal op de huid gezeten door hun nationale toerismebureaus.”

Het handhaven van de beperkingen die vanwege COVID-19 zijn opgelegd en het beheersen van de risico’s zijn voor touroperators zó belangrijk geworden dat er bij Scott Dunn USA één werknemer voltijds mee bezig is. Het team van Spence houdt updates van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Amerikaanse ambassades, de Britse autoriteiten, de WTTC en andere bronnen in de gaten terwijl ze afweegt of ze hun klanten naar deze of gene plek laten reizen.

In sommige landen geen beperkingen

Enkele landen die normaliter flinke aantallen toeristen ontvangen, zoals Mexico, hebben hun grenzen helemaal niet gesloten voor buitenlanders. Afgezien van wat beperkingen aan de grens, legt de zuiderbuur van de VS bezoekers uit dat land geen strobreed in de weg. Bij aankomst wordt bij Amerikaanse reizigers misschien de temperatuur gecheckt, maar afgezien daarvan is op de website van de Amerikaanse ambassade in Mexico alleen wat basisinformatie te vinden, over het bewaren van anderhalve meter afstand en het geregeld wassen van de handen.  

Die ogenschijnlijk lakse houding is waarschijnlijk het gevolg van economische overwegingen. In 2019 gaven buitenlandse toeristen – van wie het merendeel Amerikanen – bijna 25 miljard dollar in Mexico uit. Het toerisme is goed voor ruim vijftien procent van het bbp van Mexico, een aandeel dat de toch al noodlijdende economie van het land niet kan mislopen.

Roberto Zapata, onderdirecteur toerisme van de Mexicaanse Cámara Nacional de Comercio (Canaco), verklaarde onlangs tegenover verslaggevers dat de sector sinds maart 180 miljoen dollar per dag is misgelopen. En hij verwacht dat het toerisme in 2020 op zijn hoogst 45 procent van de winsten van 2019 zal behalen. Terwijl talloze hotels als gevolg van de opgelegde beperkingen op slechts dertig procent van hun capaciteit draaien en kleinere bedrijven en zelfstandigen (botenverhuurders, gidsen) weinig tot geen inkomsten hebben, lijkt er niets anders op te zitten dan open te blijven. 

Tot de andere landen die weinig beperkingen hebben opgelegd, behoort Tanzania, waar het toerisme vóór de pandemie bijna 2,5 miljard dollar per jaar in het laatje bracht. In juni kwam president John Magufuli met de onjuiste boodschap dat zijn land vrij van het coronavirus was en stopte de Tanzaniaanse overheid helemaal met het rapporteren van het aantal nieuwe ziektegevallen. Magufuli schreef deze wonderbaarlijke ontwikkeling toe aan gebeden en een kruidenthee, en probeert nu de komst van buitenlandse bezoekers actief aan te moedigen. Maar volgens de Amerikaanse ambassade is het risico op besmetting met COVID-19 in Tanzania hoog en staan de medische voorzieningen in het land als gevolg van de pandemie zwaar onder druk.

Volgens Spence is Kenia, waar zo’n twee miljoen mensen werkzaam zijn in het toerisme, momenteel een veiliger bestemming in Oost-Afrika. “Het land heeft duidelijk aangegeven hoe en onder welke omstandigheden het zijn grenzen weer opent,” zegt hij. Kenia was ruim vier maanden gesloten, waarna het land op 1 augustus weer internationale vluchten toeliet. “Veel mensen zijn werkloos geworden en veel gezinnen hebben eronder geleden,” zegt Betty Addero Radier, directrice van de Kenya Tourist Board. “De hervatting heeft velen nieuwe hoop gegeven.”

Addero Radier denkt dat Kenia nu geen andere keus heeft dan de grenzen weer open te stellen. “Het virus zal nog een tijdlang onder ons blijven,” zegt zij. “Het sluiten van de grenzen en het luchtruim was een noodzakelijke maatregel om de verspreiding van de ziekte tegen te gaan. Maar we kunnen de economie niet voor altijd op slot houden.”

Voorzichtig beleid in Costa Rica

Als het om het zoeken naar een evenwicht tussen economie en volksgezondheid gaat, kiezen andere toeristische landen voor een voorzichtiger benadering, door een uitgebreid pakket aan veiligheidsprotocollen in te voeren voordat ze hun grenzen weer openen.

Neem Costa Rica en zijn toerismesector, die goed is voor vier miljard dollar aan inkomsten per jaar en in 2020 naar verwachting met zeventig procent zal krimpen.

“Dat komt neer op een menselijk drama,” zegt Gustavo J. Segura, de Costa Ricaaanse minister van Toerisme. “We hebben het over honderdduizenden mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt.” In Costa Rica houden 600.000 banen direct of indirect verband met het toerisme, waarmee de sector acht procent van het bbp van het land vertegenwoordigt. Amerikaanse reizigers vormen bijna de helft van de drie miljoen bezoekers die Costa Rica in een normaal jaar ontvangt, en het is dan ook begrijpelijk dat de overheid deze bezoekers terug wil hebben, zodat ze hun geld weer in de ecolodges en strandresorts van het land gaan uitgeven. 

Om het land weer te openen op een manier die veilig is voor zowel reizigers als ingezetenen, koos de regering voor een voorzichtige benadering: in juli werd eerst het binnenlands toerisme weer toegestaan, waarna begin augustus een beperkt aantal Europese bezoekers werd toegelaten. De overheid nam daarbij allerlei voorzorgsmaatregelen, waaronder het sluiten van de stranden om half drie ’s middags en het beperken van rondleidingen tot mensen die tot één vaste groep behoorden.