De Vakantietotaalclub

Hoewel iedereen rust en ontspanning nodig heeft, betekent dat voor iedereen iets anders, zegt Evelien Brouwers, bijzonder hoogleraar psychische gezondheid en duurzame inzetbaarheid aan de Universiteit van Tilburg.

"Voor de een kan op vakantie gaan heerlijk ontspannen zijn. Terwijl het voor een ander vreselijk is. Denk aan stress, huilende kinderen of luid gesnurk in de tent naast je. Het idee van vakantie is dat je ervan uitrust. Maar waar de een van bijkomt, daar krijgt de ander stress van en andersom."

Uit cijfers van de ANWB en het toerismebureau NBTC blijkt dat een vakantie niet voor iedereen tot de mogelijkheden behoort. In 2022 had 20 procent van de mensen geen vakantieplannen. Dat zijn zo'n 3,5 miljoen mensen.

Of het een probleem is om geen vakantie te vieren, onderzocht arbeids-en organisatiepsycholoog Jessica Bloom aan de Radboud Universiteit. "Diverse studies hebben aangetoond dat stress op het werk nadelige gevolgen heeft voor de gezondheid en het welbevinden van werknemers. Een manier om stress tegen te gaan is door je af en toe met iets anders bezig te houden dan werk."

Maar in de avonden en tijdens weekenden blijken mensen daar onvoldoende van te herstellen. "Een vakantie, in de zin van langer afwezig zijn van je werk, stelt mensen daar beter toe in staat." Tijdens een tripje hoef je je namelijk niet te richten op werkeisen: je kunt precies doen waar je zelf zin in hebt.

"We zien dat die positieve effecten van een vakantie snel verdwijnen", zegt Bloom. Binnen een week nadat je weer op de werkvloer bent verschenen, val je weer terug in het oude patroon, en voelt het voor de meesten alsof ze nooit weg zijn geweest. Dat roept de vraag op of het dan überhaupt wel zinvol is om op vakantie te gaan.

Als het over eventuele gezondheidrisico's gaat, lijkt dat toch het geval te zijn. "Onderzoek laat zien dat mensen die nooit op vakantie gaan een groter risico lopen op hart-en vaatziekten en zelfs vroegtijdig overlijden."

Ondanks het feit dat de gunstige bijeffecten snel zijn verdwenen, kan een periode vrij wel een buffer vormen voor het tegengaan van stress. "Een vakantie kan mensen helpen om afstand te nemen van de dagelijkse beslommeringen en om de zaken in perspectief te zien."

Daar hoef je niet per se voor op reis te gaan, zegt Bloom. "Vakantie nemen is belangrijk, op vakantie gaan minder." Brouwers zegt dat het voor je gezondheid vooral belangrijk is om iets te doen waarvan je tot rust komt, wat dat dan ook is.

Ook Irene Niks, arbeids-en organisatiepsycholoog en senior researcher bij TNO denkt niet dat het nodig is om daadwerkelijk weg te gaan. Zij raadt aan om juist tijdens een werkweek herstelmomenten in te plannen. Een soort minivakanties dus.

"Het is belangrijk om het niet alleen op je vakantie te laten aankomen." Niks vergelijkt het herstel met het opladen van een batterij. "Je werk kost inspanning. Als je daar niet voldoende van uitrust, raakt je batterij steeds leger en heb je langer de tijd nodig om weer op te laden."

Voor een goed herstelmoment is het belangrijk dat je iets anders doet dan je werk van je vraagt. Dus zit je de hele dag achter een bureau, dan is het goed om een blokje om te lopen. En als je juist fysiek werk verricht, kan het lekker zijn een avondje op de bank te hangen.

Je werkdag bewust afsluiten, helpt ook, zegt Niks. "Door bijvoorbeeld een actielijstje op te stellen met punten voor de volgende dag of week." Iedere dag op tijd stoppen met werken geeft je de kans om aan het einde van de dag te ontspannen, zegt zij.

Wat volgens haar ook helpt: "Aangeven hoelang je werkt en wanneer je vrijneemt, en maak ook afspraken over je bereikbaarheid. Maar er is niet één vuistregel. Belangrijk is vooral dat je zelf invloed hebt op je vrije tijd en dat deze tijd aansluit op jouw persoonlijke behoeften."

bron: Nu.nl